» Lees dit nummer online

Met onder andere:

» Erven wordt bijna net zo belangrijk als werken

» Het belang van onderwijs in eigen taal 

» Een telescoop als een kathedraal

Op zoek naar tegenwicht tegen ‘de afbraak der beschaving’ kwam de film van Xavier Lefebvre over de herrijzenis van de zes jaar geleden door brand verwoeste Notre-Dame dicht in de buurt. Hij laat zien hoe vaklieden eikenbomen met middeleeuwse handbijlen tot balken hakken. Hoe meer dan 1000 kubieke meter kalksteen op zijn plaats wordt gehesen, uitgebeiteld tot springende bogen en grijnzen­de waterspuwers, en hoe 4000 vierkante meter lood wordt gerold, geplooid en warm – en dus nog kneedbaar – op het houten gerestaureerde dak­gebinte wordt aangebracht. Met elke klap op een koperen nagel stijgt het respect voor waartoe de menselijke soort ook in staat is. 

Met de nadruk op ‘ook’, omdat het tegenovergestelde, de opzettelijke vernieling van verworven­heden, steeds meer op de loer ligt. Niet alleen oorlogen en vlammenwerpende mogendheden zijn daar schuldig aan. Als gevolg van klimaatverandering verdwijnt bijvoorbeeld in Scandinavië een ­eeuwenoude en eindeloze schat aan woorden, samen met de landschappen waar ze uit voortkomt. Weggesmolten zoals de sneeuwkappen die ermee werden beschreven. Daar treuren de rendierhouders niet om, het gaat hen om het verlies van diepgewortelde kennis die generaties lang is doorgegeven. 

Hier en daar wordt er werk van gemaakt om die ‘schatkamers van wijsheid’ te behouden

Hier en daar wordt er werk van gemaakt om die ‘schatkamers van wijsheid’ als belangrijk onderdeel van de sociale en culturele geschiedenis te behouden. Op Hawaï spreken dankzij taalprogramma’s voor jongere generaties weer veel meer mensen Hawaïaans, en op het Japanse eiland Okinoerabu zijn schoolprojecten gestart in het Shimamuni. In Mexico-Stad biedt de gemeente sinds kort onderwijs in Náhuatl aan op openbare scholen. Deze 1500 jaar oude taal van de Azteken wordt nog steeds gesproken door ongeveer 1,5 miljoen mensen. Hun tomatl is onze tomaat, chocolade komt van chocolatl, avocado van ahuacatl, en zo zijn er nog meer inheemse woorden die tot het dagelijks gebruik zijn gaan behoren. 

Tegelijkertijd verschijnen er nieuwe woorden, is er straattaal en zijn er uitdrukkingen uit de popcultuur die trends worden, zoals de ‘innies’ en ‘outies’ uit de serie Severance. Die zouden voor een tijdgeest staan waarin het on- en offlineleven, werk en privé, afzonderlijk bestaan in één persoon. Omdat het anders voor sommigen moeilijk vol te houden is. Dan kennen ze de ‘vriendschapsbankjes’ zeker niet, waar ze een luisterend oor kunnen vinden van getrainde notre-dames met veel levenswijsheid. Dit ­Zimbabwaanse initiatief is de kathedraal niet, maar biedt met minder gewicht toch tegenwicht.

Katrien Gottlieb

Gottlieb@360international.nl