Als woordvoerder van een brede culturele beweging riep de Ierse auteur Sally Rooney op tot een boycot van Israëlische culturele instellingen, bedoeld als solidariteitsactie met de Palestijnen. Maar is het niet juist van het grootste belang om elkaars boeken te lezen, vragen twee literair agenten zich af.

Joden staan bekend als het volk van het boek. Wat niet veel mensen weten, is dat deze benaming haar oorsprong heeft in de islam en verwijst naar degenen die het goddelijke woord van Allah in schriftvorm hebben ontvangen. Onder Joden is dit een geuzennaam geworden, die de herinnering oproept aan een volk dat met zijn neus in de boeken zit terwijl de wereld aan hen voorbijtrekt, dan wel hen vervolgt. Het is des te verontrustender dat een groep auteurs, onder wie Sally Rooney, Jhumpa Lahiri en Jonathan Lethem, een open brief heeft ondertekend die oproept tot een boycot van Israëlische culturele uitingen en instellingen zoals uitgeverijen, festivals, literaire agentschappen en publicaties, die ‘medeplichtig [zouden] zijn aan het schenden van de Palestijnse rechten’. Wij zien dit als een contraproductieve en misleidende afwijzing door mensen die wij beschouwden als onze medestanders in een heilige missie: boeken voortbrengen.

Deze aanval op de cultuur verdeelt juist die mensen die een directe dialoog zouden moeten voeren en elkaars boeken zouden moeten lezen. De oplossing voor het conflict kan onmogelijk liggen in minder lezen in plaats van meer. Wat hopen deze auteurs, die normaal gesproken fel tegen boekverboden en ‘zuiveringsacties’ op bibliotheken zijn, met deze boycot te bereiken?

We leven in angst over wat deze oorlog heeft veroorzaakt, hier, in Gaza en in Libanon

Als literair agenten in Jeruzalem hebben wij de afgelopen vijfendertig jaar een klein, onafhankelijk bureau opgebouwd, met partnerschappen in meer dan vijftig landen. Onze missie is om de Israëlische literatuur internationale bekendheid te geven. Onder onze klanten bevond zich David Grossman, winnaar van de Man Booker International Prize 2017. Yuval Noah Harari’s Sapiens werd in meer dan zestig talen vertaald. Onze schrijvers verdiepen zich in de complexe structuur van het Israëlische leven en hebben daar een internationale reputatie mee opgebouwd en vele lezers mee geïnspireerd. Meir Shalev, Yehuda Amichai, Tom Segev, Zeruya Shalev, Matti Friedman en Hila Blum staan bekend om hun scherpe blik waarmee ze de gevestigde orde uitdagen.

Sommige lezers beschouwen deze column misschien als een klacht van de bevoorrechte Israëlische creatieve klasse. Maar als ze denken dat wij de oorlog in Gaza goedkeuren, dat wij hier comfortabel en stilzwijgend zitten toe te kijken, dan zien ze blijkbaar niet in hoe wanhopig veel Israëliërs verlangen naar een einde aan deze oorlog. We zijn getraumatiseerd, begraven onze doden en leven in angst over wat deze oorlog heeft veroorzaakt, hier, in Gaza en in Libanon. Als zij deze dingen niet weten, lezen de schrijvers die deze brief hebben ondertekend dan überhaupt?

Hoe urgent deze open brief ook is, het is nu al meer dan tien jaar geleden dat er een kou neerdaalde over de wereld van de Israëlische literatuur. Wij hebben het geweten. Onze boeken werden op beurzen en bij onderhandelingen afgewezen. Onze inboxen vulden zich met e-mails van redacteurs die openlijk minachting toonden voor al wat Israëlisch was. De poorten werden al lang voor deze laatste oorlog gesloten.

Deze afwijzing zal enkel voordeel opleveren aan nationalistische partijen, die zulke boycots misbruiken voor hun eigen politieke gewin. Wanneer Israël geïsoleerd raakt, worden de extremisten in het land alleen maar sterker.

In boekwinkels over de hele wereld staat bij de ingang vaak een ‘Israëlisch-Palestijnse tafel’. De oorlog houdt iedereen bezig, dus waarom zouden winkeliers daar geen slaatje uit slaan? Maar de selectie op deze tafel onthult vaak de gevaarlijke kortzichtigheid van boekverkopers die in naam van de Palestijnen denken te handelen.

Op de meeste van die tafels is met name het Palestijnse verhaal vertegenwoordigd. Deze boeken moeten gepubliceerd worden; sterker nog, wij hebben enkele van deze auteurs zelf vertegenwoordigd. Maar de weinige Israëlische boeken die de tafels halen, beslaan slechts een klein hoekje: geschiedenis, politiek, actualiteit, romans en verhalen – een schamel aanbod dat een volk en zijn cultuur vertegenwoordigt, hun verhalen, hun geheimen en getuigenissen. En dat aanbod krimpt. Joodse en Israëlische schrijvers hebben moeite om nog een uitgever te vinden.

Je kunt de vreselijke tragedie van dit land niet begrijpen als je alleen de literatuur van één kant leest

De meest recente bestseller van Sally Rooney heet Intermezzo, een woord dat een onderbreking beschrijft tussen twee delen van een muziekstuk. Het gaat over de wisselwerking tussen twee broers en de verbondenheid die er ondanks de afstand tussen hen bestaat.

Je kunt een probleem niet oplossen door slechts één kant van de vergelijking te bekijken. Je kunt de vreselijke tragedie van dit land niet begrijpen als je alleen de literatuur van één kant leest. Je kunt de Palestijnse rechten niet bepleiten door degenen die voor hen willen vechten uit te sluiten van het enige slagveld waar die rechten kunnen worden verworven.

Deze aanval op de Israëlische uitgeverswereld is een uiting van dwaze wrok die haaks staat op de essentie van literatuur – alsof wij de mogelijkheid hebben om over een staakt-het-vuren te onderhandelen of premier Benjamin Netanyahu af te zetten. Als je echt gelooft dat boeken de kracht hebben om hart en ziel te beroeren, waarom zou je, in plaats van een boycot te steunen, dan niet proberen die kracht op een constructieve manier in te zetten en die culturele instellingen te gebruiken om namens de Palestijnen je zaak te bepleiten?

Aan de auteurs die niet willen dat hun boeken in het Hebreeuws worden vertaald, die niet willen dat Israëli’s lezen wat zij te zeggen hebben, en aan de auteurs die niet willen dat de internationale gemeenschap de Israëli’s leest die, in de kern, hun bondgenoten zijn: je handelt niet alleen in strijd met je eigen belangen, maar ook in strijd met je idealen.

Je kunt alleen een culturele boycot van Israëlische literaire instellingen voeren als je gelooft dat wij sowieso geen bestaansrecht hebben. En als dat je standpunt is, is het niet je intentie om dit conflict op te lossen, het lijden te verlichten en een onafhankelijk Palestina in te luiden. In dat geval pleit je ervoor de andere inheemse bevolking van deze plek te verdrijven, de mensen over wie je blijkbaar heel weinig leest. 

Deborah Harris is oprichter en directeur van de in Jeruzalem gevestigde Deborah Harris Agency. 

Jessica Kasmer-Jacobs is in Jeruzalem werkzaam als literair agent.